ISO 9001 standardı, kalite yönetim sistemlerinin gerekliliklerini belirleyen uluslararası bir standarttır. Bu standart, sürekli gelişmeyi, müşteri memnuniyetini ve etkili iş süreçlerini sağlamak için bir çerçeve sunar. ISO 9001’in tarihsel gelişimi ve yapılan değişiklikler şu şekildedir:
Mil-Q-9858:
Amerika Birleşik Devletleri Savunma Departmanı tarafından kullanılan bir kalite yönetim standartıdır. Genellikle askeri sözleşmelerde kullanılmış ve kalite yönetimi için temel gereksinimleri belirlemiştir.
AQAP (Allied Quality Assurance Publications):
NATO ülkeleri arasında kalite yönetim sistemlerini standardize etmek için kullanılan bir dizi standarttır. İlk sürümü 1969'da yayınlanmış ve zaman içinde güncellenmiştir.
AQAP, halen günümüzde kullanılmaktadır.
BS 5750:
İngiltere Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından geliştirilen bu standart, ISO 9001'in öncüsü olarak kabul edilir. 1979 yılında ilk kez yayınlanmıştır.
Yukardaki standartlar, ISO 9001’in ortaya çıkmasından önce kalite yönetimi ve belgelendirme için temel teşkil etmiştir. ISO 9001, bu standartların geliştirilmesi ve evrilmesiyle birlikte ortaya çıkmış ve uluslararası alanda daha geniş kabul görmüş bir standard haline gelmiştir. ISO 9001, önceki standartların deneyimlerinden yararlanarak sürekli iyileşmeyi ve müşteri odaklılık prensiplerini benimsemiş ve bu alandaki gelişmelere liderlik etmiştir.
ISO 9000 Standartlar Serisi
ISO 9000 standart serisi olarak ISO tarafından Uluslararası Standart olarak hazırlandı. ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003 olmak üzere üç alt standarttan oluştu. Bu sürüm, temel olarak belgelendirilebilir bir kalite yönetim sistemi oluşturma gereksinimlerini tanımlamıştır.
ISO 9001:1994
1994 yılında ISO 9001'in ikinci sürümü yayınlandı. Bu sürüm, iş süreçlerinin ve belgelendirmenin önemini vurgulayarak kalite yönetim sistemlerine daha fazla odaklanmayı sağladı.
ISO 9001:2000
2000 yılında ISO 9001:2000 sürümü yayınlandı ve bu sürüm, sürekli iyileştirmeyi, kaynak yönetimini ve müşteri memnuniyetini daha fazla vurguladı. Ayrıca, iş süreçlerinin sürekli olarak gözden geçirilmesi ve iyileştirilmesi gerekliliği belirtildi.
ISO 9001:2008
SO 9001 standardı küçük değişikliklerle güncellendi. Terminoloji ve uyumluluk konularında iyileştirmeler yapıldı.
ISO 9001:2015
2015 yılında ISO 9001:2015 sürümü yayınlandı ve bu sürüm, risk tabanlı düşünce yaklaşımını vurguladı. Müşteri odaklılık, liderlik, çalışan katılımı, sürekli iyileştirme ve ilişkili tarafların gereksinimleri gibi unsurlara daha fazla vurgu yapıldı.
ISO 9001:2015'in getirdiği en önemli değişikliklerden biri, işletmelerin bağlamını anlama, riskleri değerlendirme ve bu risklere dayalı olarak stratejik kararlar almayı içeren risk tabanlı yaklaşıma odaklanmasıdır.
ISO 9001:2015 en son versiyondur ve halen bu standart kullanılmaktadır.
Bu değişikliklerle birlikte, ISO 9001 standardı, sürekli olarak değişen iş dünyasına uyum sağlamak ve işletmelerin daha rekabetçi olmalarını sağlamak için evrilmiştir. Her güncelleme, kalite yönetim sistemlerinin gelişmesine ve etkinliğine katkıda bulunarak işletmelerin kalite ve performanslarını artırmalarına yardımcı olmuştur.
