1. Oyunun Kuralları Değişti: Sadece Kalite Yetmez, “Yeşil” Olmalısınız
Yıllardır Avrupa’ya mal satmak için “Kaliteli Ürün” ve “Uygun Fiyat” yeterliydi. Ancak Avrupa Birliği’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı (EU Green Deal) vizyonu ile ticaretin kuralları baştan yazıldı.
Artık Avrupalı müşteriniz (özellikle Almanya, Hollanda, Fransa) size sadece “Fiyatın ne?” diye sormuyor; “Ürününün Karbon Ayak İzi kaç ton?” diye soruyor.
Eğer bu soruya uluslararası geçerliliği olan bir raporla (ISO 14064) cevap veremezseniz veya müşterinizin talep ettiği CBAM (Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması) raporlarını sunamazsanız, ihracat kapıları yüzünüze kapanma riskiyle karşı karşıya.
Bu rehberde, ihracatçıları bekleyen bu yeni süreci, ISO 14064 standardını ve başınızı ağrıtan CBAM Çeyrek Dönem Raporlamalarını nasıl yöneteceğinizi anlatıyoruz.
2. SKDM (Sınırda Karbon Vergisi) Nedir? Sizi Nasıl Etkiler?
Avrupa Birliği, kendi kıtasındaki üreticileri sıkı çevre kurallarına tabi tutarken, dışarıdan gelen (Türkiye, Çin, Hindistan vb.) ürünlerin “çevreyi kirleterek ucuza üretilmesini” (Karbon Sızıntısı) engellemek istiyor.
Bunun için bir “Gümrük Duvarı” ördüler: SKDM (Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması).
Eğer ürettiğiniz ürünün karbon emisyonu AB standartlarının üzerindeyse veya raporlayamıyorsanız, aradaki farkı gümrükte Vergi (Karbon Sertifikası Bedeli) olarak ödemek zorunda kalacaksınız. Vergi yükümlülüğü 2026’da tam olarak başlayacak olsa da, Raporlama Yükümlülüğü şu an yürürlüktedir.
Risk Altındaki Öncelikli Sektörler (İlk Dalga)
SKDM şu an özellikle 6 sektörü ve bu sektörlerin alt ürünlerini (cıvata, vida, kablo vb.) doğrudan hedef alıyor:
Demir-Çelik
Alüminyum
Çimento
Gübre
Elektrik
Hidrojen
Not: Kapsam hızla genişlemektedir. Tekstil, otomotiv yedek parça ve plastik sektörleri de yakın takiptedir.
3. Temel Çözüm: ISO 14064-1 Kurumsal Karbon Ayak İzi Standardı
Bu sürecin ilk adımı, şirketinizin emisyon haritasını çıkarmaktır. ISO 14064-1, bir kuruluşun sera gazı emisyonlarını hesaplaması, raporlaması ve doğrulatması için kullanılan global “Anayasa”dır.
ISO 14064-1 standardı, emisyonlarınızı 3 kapsamda ele alır:
Kapsam 1 (Doğrudan): Şirket araçlarının yakıtı, üretimde kullanılan doğalgaz, kaynak gazları, jeneratör yakıtı.
Kapsam 2 (Dolaylı Enerji): Satın aldığınız elektriğin tüketimi (Şebekeden gelen karbon yükü).
Kapsam 3 (Diğer Dolaylı): Personel servisleri, hammadde nakliyesi, atık yönetimi, iş seyahatleri.
Bu standart, şirketinizin Yıllık Kurumsal Karbon Karnesini ortaya çıkarır ve verilerinizin doğruluğunu kanıtlar. Ancak tek başına yeterli midir?
4. ⚠️ Kritik Ayrım: ISO 14064 Belgesi vs. CBAM Raporlaması
İhracatçıların en çok yanıldığı ve sahada kriz yaşadığı nokta burasıdır: “Yıllık ISO 14064 belgem var, denetimden geçtim, her şey tamam.”
Maalesef bu, Avrupalı müşteriniz için yeterli olmayabilir. Çünkü Avrupalı ithalatçı, kendi devletine (Örn: Alman Emisyon Otoritesi) 3 ayda bir rapor vermek zorundadır.
Aradaki Fark Nedir?
ISO 14064-1 (Kurumsal Check-Up):
Sıklık: Yıllık yapılır.
Kapsam: Tüm fabrikanın toplam karbonunu hesaplar.
Amaç: Veri güvenilirliğini doğrulamak ve kurumsal emisyonu yönetmek.
CBAM Raporlaması (Ürün Bazlı Takip):
Sıklık: Çeyrek dönemlik (Quarterly) yapılır. (Ekim-Aralık, Ocak-Mart vb.)
Kapsam: Müşteriye sattığınız spesifik ürünün (Örn: 1 Ton Çelik Boru) içine gömülü emisyonu (Embedded Emissions) hesaplar.
Format: AB Komisyonu’nun yayınladığı özel CBAM Communication Template (Excel) formatında istenir.
Vertacert Çözümü: Biz Vertacert olarak sadece ISO 14064 belgesini verip kenara çekilmiyoruz. ISO 14064 ile kurduğumuz veri altyapısını kullanarak, Avrupalı müşterinizin talep ettiği o karmaşık CBAM Excel tablolarının doldurulmasında ve ton başına düşen karbonun hesaplanmasında da mühendislik desteği sağlıyoruz.
5. Karbon Ayak İzi Hesaplama ve Doğrulama Süreci
Süreç, basit bir form doldurma işi değil, ciddi bir mühendislik hesaplamasıdır. Vertacert ile süreç şöyle işler:
Sınırların Belirlenmesi: Hangi tesisler ve hangi emisyon kaynakları (LPG, Elektrik, Nakliye) hesaba katılacak?
Veri Toplama: Faturalar, sayaç okumaları, lojistik verileri toplanır.
Hesaplama: IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) güncel katsayıları kullanılarak veriler “Ton CO2e” birimine çevrilir.
Raporlama: Hem ISO 14064-1 standardına uygun teknik rapor hem de CBAM uyumlu veri setleri hazırlanır.
Doğrulama (Verification): Hazırlanan rapor, yetkili doğrulayıcı kuruluşlarca denetlenir ve “Karbon Ayak İzi Doğrulama Beyanı” verilir.
6. Sık Yapılan Hata: “Yeşil Aklama” (Greenwashing) Tuzağı
Piyasada “1 haftada karbon sertifikası veriyoruz” diyen, akreditasyonu olmayan veya bilimsel temeli zayıf raporlar düzenleyen firmalar türemiştir.
Unutmayın; yanlış veya doğrulanmamış veri ile yapılan ihracat beyanı, AB gümrüklerinde “Kaçakçılık/Yanıltıcı Beyan” muamelesi görebilir ve firmanızı Greenwashing (Yeşil Aklama) suçlamasıyla karşı karşıya bırakabilir.
→ Yeşil aklama tuzağına düşmemek ve raporların güvenilirliği (SKDM açısından önemi) hakkında detaylı bilgi için [Yeşil Aklama (Greenwashing) Tuzağı ve Veri Güvenilirliği] yazımızı mutlaka okuyun.
7. Sonuç: Gelecek Yeşil Olacak, Treni Kaçırmayın
Yeşil Mutabakat bir tercih değil, ticaretin yeni anayasasıdır. Karbon ayak izini ölçmeyen, yönetmeyen ve müşterisine raporlayamayan firmalar, ne kadar kaliteli üretirse üretsin tedarik zincirinden çıkarılma riskiyle karşı karşıyadır.
Vertacert, uzman mühendis kadrosuyla hem ISO 14064-1 kurumsal belgelendirme sürecinde hem de CBAM Periyodik Raporlama süreçlerinde yanınızda. İhracatınızın önündeki “Karbon Duvarını” birlikte aşalım.
