1. Giriş: Her Güvenli Gıda “Organik” Olmak Zorunda Değil
Tüketiciler market raflarında sağlıklı ve güvenilir ürün arıyor. Ancak her üreticinin %100 “Organik Tarım” yapması, maliyetler ve verim kaybı nedeniyle her zaman mümkün olmayabilir. Peki, organik olmayan ürün “güvensiz” mi demektir? Kesinlikle hayır.
İşte tam bu noktada devreye “Kontrollü Tarım” modelleri girer. Dünyada GlobalGAP, Türkiye’de ise İyi Tarım Uygulamaları (İTU), kimyasal kullanımını yasaklamayan ancak bunu insan sağlığına zarar vermeyecek limitlerde tutan, denetlenebilir üretim modelleridir.
Bu rehberde; perakende devlerinin (Migros, Tesco, Carrefour vb.) tedarikçilerinden zorunlu olarak istediği bu iki standardı, nasıl belge alacağınızı ve Organik Tarım ile arasındaki kritik farkları inceliyoruz.
Eğer hedefiniz tamamen kimyasalsız üretim ise, bu yazı yerine Organik Tarım Sertifikası: AB ve ABD Belgelendirme Rehberi sayfamızı incelemeniz daha doğru olacaktır.
2. Kavram Karmaşası: GlobalGAP vs. İyi Tarım (İTU)
Her iki standart da temelde aynı prensiplere dayanır ancak geçerlilik alanları farklıdır.
A. İyi Tarım Uygulamaları (İTU)
Kapsam: T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan yönetmelikle belirlenen ulusal standarttır.
Hedef Pazar: Türkiye İç Pazarı.
Logo: Başak figürlü, mavi-turuncu “İyi Tarım” logosu.
Avantajı: Türkiye’deki hallere, büyük marketlere ürün satmak ve devlet desteklerinden (hibe) yararlanmak için kullanılır.
İç pazar ve devlet destekleri için gerekli İyi Tarım Uygulamaları Sertifikası sayfamızdan teklif alabilirsiniz.
B. GlobalGAP (EurepGAP)
Kapsam: Avrupa Perakendeciler Birliği (EUREP) tarafından geliştirilen uluslararası standarttır.
Hedef Pazar: İhracat (Özellikle Avrupa Birliği).
Özelliği: Bir “B2B” belgesidir. Genellikle ürün üzerine logosu basılmaz, ancak Avrupalı süpermarket zincirleri bu belge olmadan sizden bir kasa domates bile almaz.
İhracat için gerekli GlobalGAP (GGN) sertifikasyon hizmetimiz ve süreç detayları için GlobalGAP Belgesi Hizmet Sayfamızı inceleyin.
3. En Çok Sorulan Soru: İyi Tarım ile Organik Tarım Arasındaki Fark Nedir?
Üreticilerin en çok karıştırdığı nokta burasıdır. İkisi de “sertifikalı”dır, ikisi de “denetim” altındadır. Peki fark ne?
| Özellik | Organik Tarım | İyi Tarım (İTU) / GlobalGAP |
|---|---|---|
| Kimyasal İlaç (Pestisit) | ❌ YASAK (Asla kullanılamaz) | ✅ SERBEST (Ruhsatlı ilaçlar, dozunda ve zamanında kullanılabilir) |
| Kimyasal Gübre | ❌ YASAK | ✅ SERBEST (Toprak analizine göre kontrollü izin verilir) |
| Hormon | ❌ YASAK | ⚠️ KISITLI (Sadece belirli düzenleyicilere izin var) |
| Amaç | Doğal dengeyi korumak ve kimyasalsız ürün. | Üründe insan sağlığına zararlı kalıntı bırakmamak (MRL Limitleri). |
| Verim | Düşük olabilir. | Yüksek verim hedeflenir. |
Özetle: Organik Tarım “Doğallık” vaat ederken, İyi Tarım/GlobalGAP “Güvenlik ve İzlenebilirlik” vaat eder. İyi Tarım ürününde ilaç olabilir, ancak bu ilaç sizi zehirleyecek limitlerin (MRL) altındadır.
4. Neden GlobalGAP veya İTU Belgesi Almalısınız?
Bu belgeler sadece bir kağıt parçası değil, pazarın anahtarıdır.
1. Zincir Marketlere Giriş Şartı
Türkiye’de Migros, CarrefourSA, Metro, BİM, A101 gibi zincirler; Meyve-Sebze reyonlarına ürün alırken tedarikçilerinden GlobalGAP veya İTU sertifikası talep eder. Bu belge olmadan kurumsal pazara girmek neredeyse imkansızdır.
2. İhracat Vizesi (GlobalGAP)
Avrupa’ya yaş meyve sebze ihracatı yapacaksanız, alıcınızın size soracağı ilk soru “GlobalGAP GGN numaranız var mı?” olacaktır. Bu numara, ürünün hangi tarladan geldiğinin küresel kimlik numarasıdır.
3. Kalıntı (Pestisit) Yönetimi
Bu sistemleri kurduğunuzda, “Hasat Öncesi Bekleme Süresi”ne uyarsınız. Bu sayede, ürünleriniz gümrük kapılarında veya hal denetimlerinde “Pestisit Kalıntısı” nedeniyle reddedilmez/imha edilmez.
4. Tarım Bakanlığı Destekleri (İTU)
Devlet, İyi Tarım Uygulamaları yapan çiftçilere dekar başına özel destekleme ödemeleri yapmaktadır. Ayrıca Ziraat Bankası ve Tarım Kredi’den düşük faizli kredi kullanma imkanı sağlar.
5. Belgelendirme Süreci Nasıl İşler?
Süreç, Organik Tarım’a benzer ancak “Geçiş Süreci” (2-3 yıl bekleme) yoktur. Sisteme uyduğunuz yıl belgeyi alabilirsiniz.
Adım 1: Hazırlık ve Kayıt
Üretici, arazisini sisteme kaydettirir. En kritik nokta **”Kayıt Tutma”**dır. Hangi tarihte, hangi ilacın, ne kadar atıldığı “Üretici Kayıt Defteri”ne işlenmelidir.
Adım 2: İç Denetim ve Analiz
Hasat öncesinde, ürünlerden numune alınarak akredite laboratuvarlarda kalıntı analizi (Pestisit Testi) yapılır. Sonuçlar, yasal limitlerin (MRL) altında çıkmalıdır.
Adım 3: Dış Denetim (Vertacert)
Belgelendirme kuruluşunun denetçisi sahaya gelir.
Gübre/İlaç deposu kilitli mi?
Boş ilaç kutuları çevreye atılmış mı?
Çalışanların hijyen eğitimi ve tuvalet imkanı var mı?
Kayıtlar tutulmuş mu?
Adım 4: Sertifikasyon
Denetim uygunsa sertifika düzenlenir. İyi Tarım sertifikası ile iç pazara, GlobalGAP (GGN) sertifikası ile dış pazara ürün satılabilir.
6. Seçenek 1 mi, Seçenek 2 mi? (Grup Sertifikasyonu)
Küçük çiftçiler için denetim maliyetleri yüksek olabilir. Bu nedenle iki başvuru türü vardır:
Seçenek 1 (Bireysel): Büyük bir üretici veya ihracatçı firma tek başına başvurur.
Seçenek 2 (Grup): Bir kooperatif, birlik veya “Müteşebbis Firma” çatısı altında toplanan küçük çiftçiler grup olarak sertifikalandırılır. Bu yöntem maliyeti düşürür.
7. Sonuç: Üretiminizi Tescilleyin, Pazarınızı Büyütün
Tarım artık sadece “ekip biçmek” değil, “kayıt tutmak ve yönetmektir”. Tüketici artık yediği domatesin izini sürmek istiyor.
Vertacert olarak; ister iç pazar için İyi Tarım (İTU), ister ihracat için GlobalGAP süreçlerinizde; danışmanlık, kurulum ve belgelendirme çözümlerimizle yanınızdayız. Emeğinizin karşılığını almak ve ürününüzü hak ettiği değere satmak için bizimle iletişime geçin.
